Coğrafya, Tarih ve Sosyal Bilgiler Öğretmen ve Öğretmen Adaylarına Sınıf Dışı Eğitimde Kültürel Miras Alanlarının Kullanımı Eğitimi (Samsun Kurtuluş Yolu)
Etkinlik Tarihleri
25-29 Eylül 2023
Etkinliğin Yapıldığı Yer
Samsun Öğretmenevi
Etkinlik Yürütücüsü
Etkinliğin Amaç ve Kapsamı
Mustafa Kemal Paşa ve silah arkadaşlarının 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayak basması ve sonrasında Kurtuluş Savaşı’nı örgütlemek adına Samsun’dan başlayarak Havza-Amasya-Erzurum-Sivas’ı içeren ve en sonunda Ankara’da sonlanan ülkemizin bağımsızlık yolunu oluşturan güzergahın Samsun ili sınırlarında kalan kısmı Kurtuluş Yolu olarak adlandırılmaktadır. Bu güzergâh açık hava müzesi niteliğinde bir kültürel miras alanı olarak önemli bir turizm destinasyonu olmasının yanında öğretmen ve öğrencilerimize ülkemizin temellerinin atıldığı mücadelenin adım adım nasıl gerçekleştiğini yaşayarak öğrenme fırsatı vermektedir. Bu manada Kurtuluş Yolu’nun daha anlamlı hale gelmesi ve güzergahın geniş kitleler tarafından bilinir hale gelmesi için bu konuyu öğrencilere aktaracak kişilerin başında gelen Coğrafya, Tarih ve Sosyal Bilgiler Öğretmenlerin ve Öğretmen Adaylarının bu konuda bilgi sahibi olması gerekmektedir. Bu amaçla proje kapsamında 5 farklı üniversiteden alanında uzman 15 bilim insanı tarafından 24 katılımcıya farklı başlıklarda teorik ve uygulamalı olarak dersler verilecektir. Toplam 5 gün sürecek olan eğitim 3 sınıf içi ve 2 sınıf dışı uygulamalı ders gününden oluşacak, teorik olarak verilen ders içerikleri takip eden günde uygulamalı olarak yerinde anlatılacaktır.
Bu eğitimin amacı, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı ortaokul ve liselerde görev yapan ve aktif olarak lisansüstü eğitimini sürdüren coğrafya, tarih ve sosyal bilgiler öğretmenleri ile devlet üniversitelerinin coğrafya, tarih ve sosyal bilgiler eğitimi öğrencilerine, Kurtuluş Yolu örneğinden yola çıkarak kültürel miras alanlarının sınıf dışı eğitimde kullanılabilirliğine dair teorik ve uygulamalı eğitim vermektir. Katılımcıların öğretmenler ve öğretmen adaylarından tercih edilmesi, her iki grubun bu eğitim sırasında edinecekleri bilgi ve tecrübelerin yanında öğretmenlerin yeni öğretmen adaylarına deneyimlerini aktarmasını da amaçlamaktadır. Bu eğitimde farklı üniversite ve fakültelerde görev yapan, alanında birikime sahip öğretim üyelerinin katıldığı etkileşimli bir ortamda ayrıntılı, gerçekçi ve uygulamaya dayalı bir içerik sunulacaktır.
Hedeflenen program sonucunda katılımcılar, Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a çıkışı ile başlayan ve Havza’dan ayrılışına kadar süren günlerini, bu günlerde konakladığı ve örgütlenme çalışmalarını gerçekleştirdiği mekanları, Samsun’un sosyo-ekonomik şartlarını yerinde inceleme imkânı bulacaklardır. Öğrenilen teorik bilgiler, uygulamalı ders günleri olarak adlandırılan arazi çalışmalarında yerinde gözlem yöntemi ile desteklenecek böylece müzelerin ve Kurtuluş Yolu’nun sınıf dışı eğitim alanı olarak kullanılması sağlanacaktır. Böylece eğitime katılan öğretmen ve öğrencilerin öğrenim hayatlarında ders kitaplarında öğrendikleri bilgileri gerçekleştiği mekanlarda yaşayarak öğrenmeleri sağlanacaktır. Proje sonunda bu eğitimi alan öğretmenlerin sınıf dışı eğitim çalışmalarını öğretimin içinde daha çok kullanması, Kurtuluş Yolu’nun daha geniş kitlelerce tanınarak daha çok ziyaret edilmesinin sağlanması ve projede görevli öğretim üyeleri tarafından hazırlanacak detaylı bir Kurtuluş Yolu kitabıyla teorik bilgilerin daha geniş kitlelere ulaştırılması hedeflenmektedir.
Bu eğitim ile hizmet içi süreçteki coğrafya ve sosyal bilgiler öğretmenleri ile hizmet öncesi süreçte olan coğrafya ve sosyal bilgiler alanında eğitim gören üniversite öğrencileri tümevarım/tümdengelim mantığında bilimsel olarak kültürel miras alanlarını tanıma, bu alanların sürdürebilir kullanımı sağlayarak bilimsel fayda sağlama, bu alanları eğitim uygulamalı derslere sınıf dışı eğitim yöntemi ile dahil etme ve öğrencilerde çevre tanıma ile tarih bilincini geliştirmeye ilişkin bilgi ve beceriler kazanmaları sağlanması amaçlanmaktadır.
Eğitim teorik ve uygulamalı olmak üzere 2 şekilde planlanmıştır. Öğrencilerin
- Çevresinde yaşanmış tarihi olayları ve bu olayların gerçekleştiği mekanları tanıyabilme,
- Çevresindeki kültürel miras alanlarını tanıyabilme,
- Tarihi olaylar ile olayların yaşandığı mekanlar arasındaki etkileşimi anlayabilme,
- İlgili konuya uygun şekilde öğrenciler için sınıf dışı eğitim planı hazırlayabilme,
- Farklı takımlarda etkin çalışabilme,
- Öğrenciler için yeni öğrenme ortamları oluşturabilme,
becerilerini kazanacağı teorik ve uygulamalı ders başlıkları şu şekildedir:
| Teorik Dersler: |
| – Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a Gelişini Hazırlayan Sebepler – Samsun Şehrinin Konumu ve Lokasyon Özellikleri – Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun Yolculuğu ve Samsun’a Çıkışı (16-19 Mayıs 1919) – Samsun Şehri Kıyılarının ve Kurtuluş Yolunun Topografik Analizi, – Atatürk’ün Samsun Günleri – Vatan Sevgisi ve Millet Bilincini Artırmada Tarihsel Olayların Etkisi – Sınıf Dışı Eğitimde Arazi Tatbikatlarının Önemi – Cumhuriyetin İlk Yıllarından Günümüze Samsun Şehri – Kültürel Miras Turizmi Açısından Kurtuluş Yolu’nun Önemi – Kurtuluş Şehri Samsun: Kurtuluş Savaşı’nda Samsun’un Önemi – Tarihi Öneme Sahip Mekanların Turistik Çekicilik Olarak Değerlendirilmesi – Samsun Eski Binaları, Atatürk’ün Konaklama Yerleri – Proje Eğitimlerinin Öğretmen ve Öğretmen Adaylarına Katkıları |
| Uygulamalı Dersler: |
| – Oryantasyon (U) – Tütün İskelesi İstasyonu (U) – İlkadım Anıtı İstasyonu (U) – Subaşı Çevresi ve Eski Binalar İstasyonu (U) – Gazi Müzesi İstasyonu (U) – Regie Eski Tütün Fabrikası İstasyonu (U) – Onur Anıtı İstasyonu (U) – Kent Müzesi İstasyonu (U) – Bandırma Müzesi İstasyonu (U) – Panaroma 1919 Müzesi İstasyonu (U) – Kazancı Mevkii İstasyonu (U) – Taşhan İstasyonu (U) – Kurtköprü ve Kasımzade Camii İstasyonu (U) – Üçhanlar İstasyonu (U) – Havza İstasyonu (U) – Atatürk Evi İstasyonu (U) – Samsun- Ankara Karayolu İstasyonu (U) – Sekiz Göz Un Değirmeni ve Fabrikası İstasyonu (U) – Samsun- Sivas Demiryolu İstasyonu (U) – Öğrencilerde Tarih Bilincinin Arttırılmasına Yönelik Etkinlikler (U) – Tarihi Olayların Gerçekleştiği Mekanları Tanımaya Yönelik Katılımcıların Hazırlayacağı Etkinliklere Danışmanlık (U) |
Etkinlik Kapsamı
TÜBİTAK 2237- A Bilimsel Eğitim Etkinlikleri Desteği Programı; ön lisans, lisans ve lisansüstü öğrenciler yanında araştırmacılara bilimsel çalışmanın temel mantığını kazandırmak ve akademik gelişimlerini sağlamaya yardımcı olmak amacına yönelik hazırlanan bilimsel eğitim etkinliklerini desteklemektedir. Programın bu ana amacına uygun olarak bu eğitimde, Türkiye’nin farklı il ve ilçelerinde görev yapan coğrafya, tarih ve sosyal bilgiler öğretmenleri ile farklı üniversitelerin coğrafya, tarih ve sosyal bilgiler eğitimi programlarında öğrenim gören öğrencilere tarihsel süreçte önemli olayların yaşandığı mekanların bilimsel ve ekonomik olarak değerlendirilebileceği anlatılarak öğrencilerde yaşadığı çevreyi tanıma farkındalığının ve tarih bilincinin artırılması amaçlanmaktadır.
Bunun için teorik, uygulamalı ve arazi çalışmalarını kapsayan bir eğitim ile bilgili ve deneyimli eğitmenlerin rehberliğinde beceriler kazanmaları hedeflemektedir. Katılımcıların bu eğitim sonunda edinecekleri bilgi ve beceriler ile mesleki bilgiler yanında mesleki becerilerinin gelişmesi beklenmektedir. Buna bağlı olarak öğretmen ve öğretmen adaylarının görev yaptıkları/yapacakları okullardaki öğrencilere ile deneyimlerini paylaşması ve öğrencilerin de tarih bilinci ve çevre tanıma farkındalığına yönelik tutum ve değerlerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Bu nedenle öğrencilerin, vatan sevgisi, millet bilinci, çevre tanıma ve koruma, tarih okuryazarlığı, coğrafi gözlem kabiliyeti, ekip çalışması vb. değerlerinin ve becerilerinin gelişmesi; tarihi açıdan değer taşıyan kişilerin, binaların ve yerlerin korunması ve bu alanlarda gerçekleştirilecek etkinlikler ile bu değerlerin unutulmamasına yönelik tutum ve davranışları kazanmasında aile, sosyal çevre ve öğretmenler gibi toplumun birçok kesimine önemli görevler düşmektedir. Bu eğitim çalışması da başta öğrenciler olmak üzere toplumun tüm kesimlerinde bir farkındalık oluşturma amacına yönelik hazırlanmıştır.
Alanında uzman olan öğretim üyelerinden oluşan 15 kişilik eğitmen kadrosunun vereceği teorik, uygulamalı ve arazi çalışmalarını kapsayan bu eğitim sonunda katılımcıların farkındalıklarının önemli ölçüde artması beklenmektedir. Projede görev alan eğitmenler dört farklı üniversiteden katılmakta olup, büyük bir bölümü Ondokuz Mayıs Üniversitesi’nin çeşitli fakültelerinde görev yapmaktadır. Proje ekibinin daha önce çok sayıda projede birlikte görev yapmaları ve uyumlu bir takım çalışması göstermeleri eğitmen olarak tercih edilmelerinde etkili olmuştur. Ayrıca eğitmenlerin mesleki deneyimlerinin yanı sıra saygın dergilerde çok sayıda yayın yapmış olmaları, ders ve proje deneyimlerinin bulunması da tercih edilmelerinde etkili olmuştur. Ayrıca görev alan eğitmenlerin farklı üniversite ve fakültelerden olması ve farklı disiplinlerde çalışmaları, katılımcıların çevre konusunda farklı bakış açıları getirmeleri yanında bu üniversitelerde yapılan bilimsel çalışmalar hakkında bilgi sahibi olmalarına da imkân sağlayacaktır.
Etkinlik Düzenleme Kurulu
Kurul üyeleri dört farklı üniversitede görevli altı öğretim üyesinden oluşmaktadır.
| Adı – Soyadı | Üniversitesi | Görev, yetki ve sorumlulukları |
| Prof. Dr. Halil İbrahim ZEYBEK | Gümüşhane Üniversitesi | Projenin takibinden sorumludur. Ayrıca eğitmen olarak görev yapacaktır. |
| Doç. Dr. Faruk AYLAR | Ondokuz Mayıs Üniversitesi | Projenin bütçesinden sorumludur. Ayrıca eğitmen olarak görev yapacaktır. |
| Dr. Öğr. Üyesi Alpay TIRIL | Sinop Üniversitesi | Katılımcıların seçiminden sorumludur. Ayrıca eğitmen olarak görev yapacaktır. |
| Doç. Dr. Eren ŞENOL | Giresun Üniversitesi | Projenin yürütülme sürecindeki işleyişinden sorumludur. Ayrıca eğitmen olarak görev yapacaktır. |
| Arş. Gör. Halithan ŞEN | Ondokuz Mayıs Üniversitesi | Katılımcıların teorik ve uygulamalı derslerdeki takibinden ve düzeninden sorumludur. |
| Prof. Dr. Cevdet YILMAZ | Ondokuz Mayıs Üniversitesi | Proje yürütücüsüdür. Tüm proje aşamalarında sorumluluk sahibidir. Ayrıca eğitmen olarak görev yapacaktır. |
Düzenleme Kurulu Üyelerinin etkinliğin yürütülmesindeki görev, yetki ve sorumlulukları açıkça belirtilmiştir ve ayrıntılı etkinlik programında kişilerin anlatması gereken başlıklar hakkında bilgi verilmiştir. Düzenleme Kurulu Üyeleri ve tüm proje ekibi TÜBİTAK-Araştırmacı Bilgi Sistemi (ARBİS) Veri Tabanına kayıtlıdır.
Bilim Kurulu Üyeleri
| Adı – Soyadı | Üniversite/Kuruluş | Bölüm/Birim |
| Prof. Dr. Ali UZUN | Ondokuz Mayıs Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi | Coğrafya |
| Prof. Dr. Nedim İPEK | Ondokuz Mayıs Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi | Tarih |
| Prof. Dr. Halil İbrahim ZEYBEK | Gümüşhane Üniversitesi | Rektörlük |
| Doç. Dr. Mutlu KAYA | Ondokuz Mayıs Üniversitesi Turizm Fakültesi | Turizm Rehberliği |
Projede verilecek eğitim programı yukarıda isimleri yazılı bilim kurulu tarafından tespit edilmiştir. Bilim kurulu teorik, uygulama ve arazi çalışmaları şeklinde yapılacak eğitimin içeriği hakkında ayrıntılı çalışma yaparak projenin uygulanabilirliği konusunda çalışmışlardır. Projede eğitim verecek öğretim üyelerinin 2237-A projesi vermek için gerekli temel şartları sağlıyor olmasının yanında farklı indekslerde makalelerinin olmasına dikkat edilmiştir. Bu kritere göre projede eğitmen olarak görev alan akademisyenlerin bilimsel çalışmalarına ilişkin genel istatistikleri aşağıda sunulmuştur:
Eğitmen Listesi
Sıra No | Unvanı | Adı Soyadı | Üniversite |
| 1 | Prof. Dr. | Cevdet YILMAZ | OMÜ |
| 2 | Prof. Dr. | Ali UZUN | OMÜ |
| 3 | Prof. Dr. | Halil İbrahim ZEYBEK | Gümüşhane Üniv. |
| 4 | Prof. Dr. | Nedim İPEK | OMÜ |
| 5 | Prof. Dr. | Önder DUMAN | Amasya Üniv. |
| 6 | Prof. Dr. | Süleyman YAMAN | OMÜ |
| 7 | Doç. Dr. | Eren ŞENOL | Giresun Üniv. |
| 8 | Doç. Dr. | Faruk AYLAR | OMÜ |
| 9 | Doç. Dr. | Mutlu KAYA | OMÜ |
| 10 | Doç. Dr. | Yasin KELEŞ | OMÜ |
| 11 | Dr. Öğr. Üyesi | Alpay TIRIL | Sinop Üniv. |
| 12 | Dr. Öğr. Üyesi | Hasan Tahsin SELÇUK | OMÜ |
| 13 | Arş. Gör. Dr. | Belgin BAL İNCEBACAK | OMÜ |
| 14 | Öğr. Gör. Dr. | Ercan YALÇIN | OMÜ |
| 15 | Arş. Gör. Dr. | Aslı SARIŞAN TUNGAÇ | OMÜ |
Yardımcı Personel Listesi
| Sıra No | Unvanı | Adı Soyadı | Projedeki Görevi | Üniversitesi |
| 1 | Araştırma Görevlisi | Halithan ŞEN | Yardımcı Personel | Ondokuz Mayıs Üniversitesi |
| 2 | Doktora Öğrencisi | Fadime Zülal ŞEN | Yardımcı Personel | Ondokuz Mayıs Üniversitesi |
| 3 | Yüksek Lisans Öğrencisi | Musa ALTUN | Yardımcı Personel | Ondokuz Mayıs Üniversitesi |
Katılımcı Listesi veya Kriterleri
Proje, 25-29 Eylül 2023 tarihleri arasında toplam 5 (beş) iş günü, yüz yüze, üç gün teorik iki gün arazi çalışmaları şeklinde planlanmıştır. Kurs kapsamında 24 kişiden oluşacak katılımcı grubun, Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullarda aktif olarak görev yapan Coğrafya, Tarih ve Sosyal Bilgiler öğretmenleri ile üniversitelerin coğrafya, tarih ve sosyal bilgiler öğretmenliği bölümlerinin lisans ve lisansüstü programlarında öğrenim gören öğrenciler olmasına dikkat edilecektir. Eğitime katılacak katılımcılar Türkiye’nin farklı illerinde görev yapan öğretmenler ile farklı üniversitelerde öğrenim gören lisans ve lisansüstü öğrencileri arasından seçilecektir. Buradaki amaç, öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının hem kendi alanlarında hem de diğer alanlarda yapılan çalışmalardan haberdar olmalarını sağlamak ve disiplinler arası çalışmalar yapmak için sosyal ağ kurmalarına yardımcı olmaktır. Ayrıca hizmet içi süreçte görev yapan öğretmenlerle öğretmen adaylarının birlikte projede yer alması, imece usulü öğrenmeye de katkı sağlayacaktır. Bu gerekçelere bağlı olarak, projede eğitmen olarak görev alan akademisyenlerin farklı disiplinlerden (Coğrafya, Tarih, Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi, Turizm Rehberliği, Matematik, Temel Eğitim) seçilmesine özen gösterilmiştir.
Türkiye’nin farklı illerinde görev yapan ve aynı zamanda lisansüstü eğitim görmekte olan coğrafya, tarih, sosyal bilgiler öğretmenleri ile üniversitelerde aktif öğrenci olan coğrafya, tarih ve sosyal bilgiler öğretmenliği öğrencileri katılabilir.
Ayrıca katılımcıların seçiminde şu kriterler dikkate alınacaktır:
• Çevrimiçi başvuru formunu doldurmak,
Online başvurular tamamlandıktan sonra katılımcıların seçiminde aşağıdaki kriterler dikkate alınacaktır:
• MEB’e bağlı devlet ve özel okullarda görev yapıyor olması (Öğretmenler için),
• Öğretmenlerin aynı zamanda Coğrafya/Tarih ya da Sosyal Bilimler Eğitimi Anabilim Dallarında lisansüstü eğitim görüyor olması,
• Kadın ve erkek katılımcı sayısının başvuru oranına göre dengeli dağıtılması; aralarındaki en düşük oranın 1/3 olması,
• Projeye farklı illerden katılımcının dâhil edilmesi,
• OHAL kapsamında meslekten, kamu görevinden veya ilgili kurumların teşkilatından çıkarılmamış olması,
• ARBİS’e kayıtlı olması
Bu kriterlere göre katılımcı seçiminde iki aday arasında eşitlik olması halinde başvuru formunu daha önce ve eksiksiz dolduranlar tercih edilecektir.
Başvuru formu linki https://forms.gle/W9aUMFy6UsPHqrAm9 ilan edilmiş ve gelen başvurulardan olası katılımcı listesi oluşturulacaktır.
Katılımcı listesi projenin kabul edilmesine müteakip yukarıdaki kriterlere göre belirlenecektir.
Etkinliğin ve Konaklamanın Yapılacağı Yer Bilgisi
Bu program ile katılımcıların yol, iaşe, kırtasiye ve konaklama masrafları TÜBİTAK tarafından verilen etkinlik bütçesinden karşılanacaktır. Katılımcılardan, TÜBİTAK tarafından desteklenen kalemler dahilinde herhangi bir ödeme talep edilmeyecektir. Etkinlik kapsamında verilecek eğitimler Samsun ili İlkadım ilçesindeki Samsun Öğretmenevi’nde gerçekleştirilecektir. Samsun Öğretmenevi daha önce çok faaliyete (sayıda proje, konferans, toplantı vs.) hizmet alınan, standartları yüksek, altyapısı bakımından güçlü bir işletmedir. Kurs eğitmenleri, katılımcıları ve proje ekibi için 5 günlük eğitim boyunca öğretmenevinde konaklayabilecektir. Eğitimin 2. Gününde yapılması planlanan arazi uygulamalarındaki istasyonlara yakın olması sebebiyle araç ile ulaşıma gerek kalmamaktadır. Samsun meydanında yer almasının yanı sıra manzarası ile katılımcıların şehir merkezinin yerleşme dokusunu görebilmesi için uygundur.
Konaklama: Öğretmenevinin tüm odaları ve genel alanları merkezi klima ve ısıtma sistemi ile donanımlıdır. Odalar LCD ekran TV, uydu ve dijital yayın ayarlıdır. Odalar ve tüm genel alanlarda kablosuz internet ağı erişimi vardır.
Eğitim ortamı: Öğretmenevinin projeksiyon cihazı, projeksiyon perdesi, kürsü, internet ağı, beyaz tahta, dinleyici oturakları vb. ile donatılmış 140 kişilik toplantı salonu bulunmaktadır. Ayrıca bu alan katılımcıların ara öğünlerinde ikramların yapılabildiği geniş bir fuayeye de sahiptir.
İaşe (yemek ve ara öğünler): Katılımcıların ve eğitmenlerin sabah, öğle ve akşam yemekleri ile etkinlikler arasındaki ara öğünlerdeki yiyecek ve içecek hizmetleri Samsun Öğretmenevi tarafından karşılanacaktır. Kurs süresince yenilecek yemek listesi, proje başlamadan önce işletme yetkilileri ile mevsim şartlarına göre oluşturulacaktır. Öğrenmenevi’nde deneyimli aşçılar ve servis görevlileri mevcuttur. Otel ile ilgili ayrıntılı bilgilere aşağıdaki linkten ulaşılabilir.